بلاک چین چیست | انواع مختلف آن
بلاک چین چیست؟
بلاک چین چیست: اگر در این چند سال اخیر در حوزه پرداخت ارزی فعالیت کرده یا این که اخبار ارز دیجیتالرا پیگیری کرده باشید، حتماً با تکنولوژی بلاکچین آشنایی دارید. محتمل‌ترین تعریف بلاک چین که در بیشتر مطالب آموزشی نقل شده است به این شرح است: بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) است که به صورت عمومی و غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. این تعریف در نگاه اول شاید کمی برای مخاطبان گنگ و مبهم باشد، بنابراین تصمیم گرفتیم در این مقاله، فناوری Blockchain را به زبانی ساده توضیح داده و انواع مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم، پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
بلاکچین چیست؟
بلاک چین از ترکیب دو واژه Block (بلاک) و Chain (چین) تشکیل شده که در لغت به معنی زنجیره بلوک است. زمانی که درباره زنجیره و بلاک در فناوری بلاک چین حرف می‌زنیم، در حقیقت در مورد زنجیره از اطلاعات دیجیتالی صحبت می‌کنیم که در هر بلاک ذخیره‌سازی می‌شود. به طور کلی، جامع‌ترین تعریفی که می‌توانیم درباره بلاکچین ارائه کنیم به شرح زیر است:
بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده است که به صورت اشتراکی و غیرمتمرکز (Decentralized) فعالیت می‌کند. هدف اصلی این فناوری ذخیره‌سازی زنجیره‌ای از اطلاعات مانند سوابق معاملات در هر بلاک است. اطلاعات مربوط به معاملات مانند زمان، تاریخ، مبلغ خرید و اطلاعات دیگر مربوط به خریداران و فروشندگان را در هر بلاک ذخیره خواهد شد. البته، این فناوری از نام واقعی کاربر در معاملات استفاده نمی‌کند و به جای اطلاعات هویتی، از یک امضای دیجیتال منحصر به فرد استفاده خواهد شد. برای مثال، هر خرید از فروشگاه‌های اینترنتی با یک کد خاص انجام می‌شود و هر بلاک یک کد منحصربه‌فرد موسوم به “هش” را در خود ذخیره می‌کند که فعالیت‌های انجام شده در بلاکچین را پیگیری خواهد کرد. اگر شما یک دو خرید مشابه از یک وب‌سایت انجام دهید، به دلیل هش منحصر بفردی که به هر خرید اختصاص یافته است، بلاکچین می‌تواند این دو خرید را از هم جدا کرده و هر کدام را به صورت جداگانه پردازش کند.
البته، مثالی که در بالا درباره آن صحبت کردیم کمی با عملکرد واقعی بلاکچین متفاوت است. در حقیقت، هر بلاک توان ذخیره‌سازی حجم مشخصی از اطلاعات را دارد. برای مثال، با توجه به اندازه معاملات انجام شده، هر بلاک در آن واحد می‌تواند داده‌های مربوط به هزاران تراکنش را در خود ذخیره کند.
ظهور بیت کوین
بیتکوین مهم‌ترین دلیل افزایش محبوبیت Blockchain است. بیت کوین یک ارز دیجیتال است که توسط فرد یا گروهی از افراد ناشناس موسوم به ساتوشی ناکاموتو توسعه داده شده است و از فناوری بلاکچین برای پردازش امن و غیرمتمرکز تراکنش‌های مالی استفاده می‌کند.
پیشرفت چشمگیر پردازنده‌ها
بلاکچین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و معماری پیچیده در مقایسه با فناوری‌های هم عصر خود، به قدرت پردازش بیشتری برای محاسبه و سازمان‌دهی اطلاعات نیاز دارد. در گذشته، سیستم‌های کامپیوتری توان رمزنگاری یا رمزگشایی اطلاعات را نداشتند اما امروزه به دلیل پیشرفت و توسعه پردازنده‌های کامپیوتری، احساس نیاز و تقاضای استفاده از فناوری بلاک چین نیز بیشتر شد.
جرایم سایبری
جرایم سایبری بزرگترین مشکل عصر دیجیتال محسوب می‌شود که در چند سال اخیر چندین برابر شده است. هک شدن میلیاردها حساب یاهو، لو رفتن اطلاعات کاربران فیسبوک و شیوع باج‌افزارهای باعث شده است که مقوله “امنیت” به اولویت اول پروژه‌های اینترنتی تبدیل شود. در واقع، روزانه حدود 1 میلیون تهدید سایبری در دنیای مجازی انجام می‌شود که این موضوع به تنهایی نیاز به استفاده از فناوری بلاکچین را توجیه می‌کند. تکنولوژی بلاک چین به دلیل پروتکل‌های امنیتی خود تا حدود بسیار زیادی از کاربران در فضای آنلاین محافظت می‌کند. همچنین، اگر علاقه‌مند هستید بدانید که آیا کامپیوتر کوانتمی در فناوری بلاکچین تاثیر گذار است یا خیر پیشنهاد می‌شود به مقاله آن در وبلاگ کافه ارز مراجعه کنید.
نحوه عملکرد بلاک چین رچیست
بلاکچین شامل چندین بلاک است که به صورت زنجیره‌وار به یکدیگر وصل شده‌اند و هربار که یک بلاک جدید می‌خواهد به این زنجیره اضافه شود، یکی از 4 اتفاق زیر باید رقم خورده باشد:
شروع یک تراکنش
هرگونه تراکنشی که در شبکه بلاکچین انجام شود، یک بلاک به زنجیره بلاک‌های موجود در بلاک چین اضافه خواهد شد. برای مثال، اگر بخواهید مقداری ارز دیجیتال اتریوم به کیف پول دوستتان واریز کنید، این انتقال دارایی منجر به افزوده شدن یک بلاک جدید به شبکه اتریوم می‌شود.
تایید یک تراکنش
پس از ایجاد و ثبت درخواست شروع یک تراکنش، نودهای شبکه موسوم به “ماینر” باید اعتبار این تراکنش را تایید کنند. در واقع، بلاک چین از طریق سیستم‌های کامپیوتری ماینرها یا اعتبارسنج‌ها، اطلاعات جدید را به اکوسیستم خود اضافه خواهد کرد؛ به عبارت دیگر می‌توان گفت که بلاک چین از هزاران سیستم کامپیوتری تشکیل شده که در سراسر دنیا در حال تایید تراکنش‌ها هستند.
ذخیره‌سازی اطلاعات تراکنش
پس از این که سیستم‌های کامپیوتری صحت و اعتبار تراکنش را تایید کردند، اطلاعات مربوط به آن باید به بلاک چین اضافه شوند. در حقیقت، مبلغ درخواستی طرفین معامله برای واریز یا برداشت به همراه امضای دیجیتالی منحصربفرد وی باید در یک بلاک ذخیره شوند.
اضافه شدن بلاک جدید
پس از تایید تمامی موارد، شبکه یک کد اختصاصی به نام هش (Hash) به بلاک جدید اختصاص خواهد داد. در نهایت، پس از اتمام فرایند هش شدن، بلاک جدید به بلاک چین اضافه خواهد شد. پس از اتمام مراحل فوق، بلاک جدید در دسترس عموم قرار خواهد گرفت. در واقع، اگر به بلاک چین بیت کوین نگاه کنید، به سوابق و اطلاعات مربوط به تراکنش‌های انجام شده دسترسی خواهید شد.
انواع بلاک چین
از زمان پیدایش بیت کوین، فناوری بلاک چین دستخوش تغییرات زیادی شده است، به گونه ای که انواع مختلفی از آن نظیر عموم، خصوصی، کنسرسیومی و هیبریدی در حال فعالیت هستند که در ادامه به صورت مختصر هر یک را توضیح خواهیم داد.
بلاکچین عمومی (Public Blockchain)
بلاک چین های عمومی قابلیت دسترسی همگانی را در اختیار جامعه کاربری می‌گذارند. در حقیقت، در یک بلاکچین عمومی نظیر بیتکوین، همه افراد می‌توانند در سیستم عضو شده و هیچ محدودیتی برای این کار وجود نخواهد داشت. هر فردی در هر کجای دنیا می‌تواند محتویات درون بلاکچین بیت کوین را مشاهده کند. علاوه بر این، کاربران می‌توانند سیستم‌های کامپیوتری خود را به یک بلاکچین عمومی وصل کنند و هر بار که یک بلاک جدید به بلاک چین اضافه می‌شود، کاربران به صورت اتوماتیک یک نسخه بروزرسانی شده از آن را در سیستم کامپیوتری خود دریافت خواهند کرد.
بلاک چین خصوصی (Private Blockchain)
در بلاک چین‌های خصوصی نظیر بلاکچین‌های سازمانی، همه افراد نمی‌توانند به اطلاعات موجود در آن دسترسی داشته باشند. این نوع از بلاکچین برای ذخیره‌سازی اطلاعات کارمندان شرکت نظیر دستمزد یا قرارداد مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمده‌ترین تفاوت بلاکچین خصوصی با بلاک چین عمومی در وضعیت دسترسی کاربران به آن است، به گونه‌ای که کاربران برای ورود به بلاکچین خصوصی با محدودیت‌‌های زیادی روبرو بوده و به تایید مدارک نیاز دارند.
بلاک چین کنسرسیومی (Consortium Blockchain)
بلاکچین کنسرسیومی دارای یک اکوسیستم نیمه‌متمرکز و اشتراکی است. این نوع بلاکچین از ائتلاف یا شراکت چند شرکت به وجود می‌آید که به نیمی از آن در قالب بلاکچین خصوصی و نیم دیگر آن از یک بلاکچین عمومی تشکیل شده است. مزیت اصلی این نوع از بلاکچین، قابلیت اشتراک‌گذاری و مقیاس‌پذیری بیشتر آن در مقایسه با بلاک چین عمومی است.
بلاک چین هیبریدی (Hybrid Blockchain)
بلاکچین هیبریدی یک پلتفرم ترکیب شده از بهترین ویژگی‌های بلاکچین خصوصی و عمومی است. این سیستم ترکیبی این امکان را در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد تا در کنار استفاده از یک اکوسیستم آزاد و بدون مجوز، از یک سیستم خصوصی دارای مجوز نیز استفاده کنند. در حقیقت، در یک دنیای ایده‌آل، یک بلاک چین هیبریدی به این معنی است که از دسترسی آزاد و کنترل شده را به صورت همزمان در اختیار کاربران قرار دهد.
سخن آخر
بلاک چین مهم‌ترین مولفه دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود که هر فردی به محض ورود به این پدیده نوظهور برخورد می‌کند. دفتر کل توزیع شده که به صورت غیرمتمرکز و همگانی اداره می‌شود، ساده‌ترین تعریفی است که کارشناسان این حوزه برای بلاکچین ارائه داده‌اند. البته، بلاکچین انواع مختلفی نظیر عمومی، خصوصی، هیبریدی و کنسرسیومی دارد که هر کدام در پروژه‌های متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی، بلاکچین ستون یک پروژه کریپتویی به شمار می‌رود و شاید بدون حضور آن، دنیای ارزهای دیجیتال هیچگاه به وجود نمی‌آمد.