فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام و تاثیر آن بر کسب و کارهای اینترنتی که باعث کساد شدن بازار کسب‌وکارهای تلگرامی و اینستاگرامی شد.
بعد از کشیده‌شدن تجمعات به خیابان‌های مرکزی تهران، تلگرام و اینستاگرام هم در ابتدا دچار مشکل و سپس به‌طور کامل از دسترس خارج شدند. این درحالی است که پیش از آن بسته‌های اینترنتی اپراتورهای کشور هم از کار افتاده بودند.
بر اساس آخرین آمار مرکز ملی فضای مجازی، در تاریخ هفتم دی ماه بیش از ۷۳۰ هزار کانال تلگرام در ایران وجود داشته است. دسته بندی انواع این کانال‌ها مشخص نیست اما تعدادی از آنها، فروشگاه‌هایی بوده‌اند که از بستر این شبکه پیام‌رسان برای فروش اجناس خود استفاده می‌کردند.
«میلاد جهان‌دار»، مدیرعامل استارتاپ فین‌تک «باهمتا» آمار قابل توجهی از فروشگاه‌های اینستاگرامی و تلگرامی می‌دهد که ارتباط خود را با مشتریان‌شان از دست داده‌اند:
«این فروشگاه‌ها از بستر باهمتا برای پرداخت‌های خود بهره می‌گرفتند و تعداد آنها به بالای ۵۰ هزار عدد می‌رسد. در حال حاضر حدود ۹۰ درصد از این فروشگاه‌ها، تعامل‌شان را با مشتریان نهایی خود از دست داده‌اند.»
اگرچه وزیر ارتباطات ساعتی پیش در توییتر مسدود شدن تلگرام را موقتی عنوان کرد اما جهان‌دار عقیده دارد که این بی‌ثباتی‌ها، ضربه‌ای است که به اقتصاد و کسب‌وکارهای نوپا وارد می‌شود: «مردم سال‌هاست در تلگرام ارتباط‌های مختلفی ایجاد کرده‌اند. فروشگاهی که ۷۰ هزار دنبال کننده دارد نمی‌تواند در یک بستر جدید، به سادگی تمام کاربرانش را برگرداند و سال‌ها برای جمع‌آوری مخاطب زحمت کشیده است.»
اما «پارسا جان‌باز»، مدیرعامل سرویس «دانرو» یک مشکل اساسی‌تر از کسب‌وکارهای ایرانی را مطرح می‌کند و خبر می‌دهد که استارت‌آپ‌ها برای مارکتینگ خود، ابزارهای لازم را در اختیار ندارند:
«امروز دیگر مدیومی برای ارتباط با کاربران باقی نمانده است. اکنون ساختار بسیاری از کسب‌وکارها با دگرسویی دیجیتالی همراه شده و نیاز داریم تا از طریق چند کانال دیجیتالی با مخاطبین در ارتباط باشیم. امروز در دنیا از فیسبوک، توییتر، یوتوب به عنوان کانال‌هایی جهت رسیدن به کاربران جدید استفاده می‌شود اما ما از همه این ابزارها محروم هستیم. در نهایت باید چند کانال ارتباطی باقی بماند تا بتوانیم کمپین‌های خود را از طریق آنها جلو ببریم. فرض کنید ما مشغول توسعه کسب‌وکارهایی مبتنی بر رانندگی و جاده باشیم اما در نهایت جاده‌ای وجود نداشته باشد. با این شرایط، در نهایت بیلبورد می‌ماند و تلویزیون، که رسیدن به آنها در توان کسب‌وکارهای کوچک نیست.»
فارغ از گفت‌وگوهای خصوصی، گروه‌ها و کانال‌ها، یکی دیگر از دلایل محبوبیت تلگرام مخصوصاً نزد کسب‌وکارهای مختلف در ایران، قابلیت ارائه ربات و همچنین API های مختلف این پیام‌رسان است.
«میلاد نوری»، توسعه‌دهنده موبایل و مدیرعامل سرویس «پونز» در گفت‌وگو با دیجیاتو خبر می‌دهد که بیش از ۳۵۰ هزار کاربر از خدمات پونز بهره گرفته‌اند که امروز دیگر به سادگی توانایی دست‌یابی به آن را ندارند:
«وقتی می‌خواهیم پلتفرم تلگرام را بررسی کنیم، باید به سه قسمت آن بپردازیم. سازمان‌ها از چت‌های بین اعضا استفاده می‌کنند و پروژه‌های خود را پیش می‌برند، همچنین کانال‌ها را برای اطلاع‌رسانی به مشتریان خود در اختیار دارند. اما قسمت مهم دیگر، بات‌های تلگرام هستند. اپلیکیشن پونز به عنوان یک اپ مکان‌نما، یک ربات تلگرام دارد که ۳۵۰ هزار کاربر از آن استفاده می‌کردند و کارایی آن به دلیل در دسترس‌تر بودن، بیشتر از اپلیکیشن بود.»
نوری معتقد است که تقریباً تمام سرویس‌های اینترنتی ایرانی که در سطح متوسط و کلان استفاده می‌شوند، به نوعی به تلگرام وابستگی دارند: «دیجی‌کالا از طریق کانالش تخفیف‌ها و جشنواره‌ها را اطلاع‌رسانی می‌کند یا اسنپ به همین شکل نکات مهم را به رانندگان خود منتقل می‌کند.»
اما مشکل بزرگ کسب‌وکارهای ایرانی در نبود تلگرام، فقدان بات‌ها و APIها در سایر رقبای تلگرام هستند و به همین دلیل، پیام‌رسان‌های جایگزین دست‌کم برای کسب‌وکارها، جایگزین موقت محسوب می‌شوند. با این حال نوری باور دارد که سرویس‌های دیگر نیز توانایی اضافه کردن این ویژگی‌ها را دارند:
«در صورتی که تلگرام برای همیشه فیلتر باقی بماند، اپلیکیشن‌های دیگر، چه ایرانی و چه خارجی، بر حسب نیاز کاربران امکانات جدید را اضافه می‌کنند. در واقع کسب‌وکارهای ایرانی نیز ملزم به کوچ به اپلیکیشنی دیگر می‌شوند که باعث می‌شود هزینه و دود آن در چشم کسب‌وکارهای خصوصی برود.
اپلیکیشن‌های داخلی بسیاری از امکانات ضروری را دارند اما قابلیت‌هایی که برای کسب‌وکارها نیاز است در آنها وجود ندارد که تصور می‌کنم علت اضافه نشدن آنها، وجود نداشتن کاربر کافی در این پلتفرم‌ها بوده است. در خود تلگرام هم این اتفاق افتاد و بر حسب نیاز کاربران، قابلیت‌های جدید اضافه شدند.»
وضعیت تلگرام اکنون حالت پیچیده‌ای پیدا کرده است اما بر اساس گفته مقامات رسمی از جمله وزیر ارتباطات، به نظر می‌رسد که این اختلالات در آینده‌ای نامشخص رفع خواهد شد.
منبع: مجله کمونه