حقوق اینترنت یا Cyber Law !
در کشورهای صنعتی حقوق و قوانین و مقررات و قواعد و احکام حقوقی همگام با پیشرفت صنایع فنآوری و علوم جدید پیش می رود. اختراع، توسعه و گسترش کامپیوتر (رایانه) در کشورهای بزرگ صنعتی قوانین خاص و مقررات حقوقی ویژهای به وجود آورده و درنتیجه نهادهای جدید حقوقی نیز پابه منصه ظهور گذاشته اند.
اختراع اینترنت و توسعه دانش سایبرنتیک «Cybernetics» و پیدایش انواع ماهوارهها و پستهای الکترونیکی و روباتهای هوشمند نهادهای حقوقی تازهای پدیدآوردهاست که مهمترین آنها، حقوق اینترنت Cyber Law می باشد. کامپیوترها در سرتاسر دنیا به هم وصل شده و با یکدیگر ارتباط دارند. آنها انواع اطلاعات و دادههای گوناگون را در سرتاسر دنیا در اختیار استفاده کنندگان از کامپیوتر قرار می دهند. کامپیوترها دنیا را بسیار کوچک کرده و ملتها را به هم نزدیکتر کرده اند و همه در اطلاعات، آگاهی، دانایی و کشفیات هم شرکت می کنند.شبکه های کامپیوتری از شبکه های پشتیبانی جهانی، متوسطه و محلی تشکیل می شود. این شبکه ها شامل شبکه های تجاری، آموزشی، دولتی و شبکه های تحقیقاتی هستند که در شبکه های فیزیکی دنیا با پروتکل اینترنت توزیع شده اند. اینترنت اساساً یک شبکه جهانی است که سبب می شود کامپیوترها با هم صحبت کنند. اینترنت یا شبکه جهانی رایانه ای آثار حقوقی فراوانی را ایجاد کرده است که ما در «حقوق اینترنت» یا Cyber Law آن را مورد بررسی قرارمی دهیم :
«حقوق اینترنت» از نظر حقوق آمریکا
۱- فضای رایانهای یا Cyber – Space:
فضای رایانه ای نخستین بار به وسیله یکی از نویسندگان آمریکایی به نام ویلیام گیبون مورداستفاده قرارگرفت. او این کلمه را در زمان خود «Neuro mancer» به کاربرد. او در داستان علمی تخیلی خود به قهرمانانی اشاره می کند که هنگام کار برروی کامپیوتر خود از طریق ذهن و نیروی ذهنی خود به درون ماتریس های اطلاعات و داده های کامپیوتر سفر می کنند و درواقع از طریق ذهن به اطلاعات درون کامپیوتر دسترسی پیدا می کنند. گرچه این مطلب یک داستان تخیلی است اما درحقوق اینترنت جا افتاده است. به طوری که اگر کسی از اطلاعات کامپیوترها بدون اجازه صاحبان آن سوءاستفاده کند از لحاظ حقوقی قابل تعقیب است.
۲- پویندگان کامپیوتر یا Cybe Squatter:
کسانی که از اینترنت استفاده می کنند تا علایم بازرگانی متعلق به شرکت های دیگر را استخراج کرده و به کمپانی هایی که علایم بازرگانی خود را توسعه می دهند فروخته و یا دست به ثبت آنها می زنند .اصطلاحاً پویندگان کامپیوتر Cybe – Squatter گفته می شود.
۳- قلمرو کامپیوتری-Domain:
قلمرو کامپیوتری که در انگلیسی Domain می گویند، در کامپیوتر «قلمرو کامپیوتری» یک آدرس سازمانی ثبت شده است که دیگران حق استفاده از آنها را بدون اجازه ندارند.برای مثال به این فرم دقت کنید:
Military. Mil یا Org یا Some shere. Here. Com
در قلمرو کامپیوتری این کلمات اگر به کار روند یک سایت راحت تر پیدا می شود، اما اگر این کلمات نباشد شخص باید یک صورت از آدرسهای عددی اینترنت داشته باشد تا بتواند سایت خود را پیداکند. به همین دلیل کلمات قلمرو کامپیوتری برای صاحب آن ایجاد حق می کند. حقوق اینترنت در دو بخش کیفری و تجاری منشأ آثار حقوقی است.
حقوق اینترنت و مسایل کیفری
دزدی اطلاعات از فضای رایانه ها و پخش صور قبیحه و فیلم های خلاف اخلاق حسنه و افشاء اسرار مردم و زندگی خصوص آنان از طریق کامپیوتر و اینترنت ممنوع است. مرتکبین در قوانین فدرال آمریکا قابل تعقیب هستند. برای مثال: شعبه ششم دادگاه عالی استیناف آمریکا، رأی دادگاه تنسی را تأیید کرده است. گردش کار بدین ترتیب است که شخصی به نام توماس در ۱۹۹۶ درخانه خود در کالیفرنیای شمالی از طریق کامپیوتر یک سیستم وسیع انتشار بولتن به وجودآورد و ارسال این بولتن را از طریق اینترنت درخانه خود انجام می داد. او برای سیستم بولتن مشتریانی را یافت که به خط اینترنت او حق عضویت پرداخت می کردند. اعضای این خط از طریق یک مودم «Modem» می توانستند به بولتنی که دارای عکسها و صور فبیحه بود دسترسی پیداکنند. یکی از بازرسان اداره پست به عضویت این خط درآمد، آنگاه از توماس به عنوان فعالیت تجاری علیه عفت عمومی به دادگاه ناحیه تنسی شکایت کرد. دادگاه آمریکا پس از بررسی پرونده توماس را به اتهام فعالیت علیه عفت عمومی محکوم کرد و شعبه ششم دادگاه استیناف آمریکا آن را تأیید کرد. قانون عفت عمومی فدرال آمریکا برای اشخاصی که عمداً به منظور تجارت یا استفاده و به رهبرداری از هرنوع عکس، تصویر و یا انتقال الکترونیکی فعالیت نمایند و وسایل و تسهیلاتی دراین مورد ایجاد بکنند که خلاف عفت عمومی و یا غیراخلاقی باشد مجازات حبس درنظر گرفته است. بنابراین استفاده تجاری از اینترنت برای گسترش و بهرهبرداری از صور قبیحه با توجه به رأی شعبه ۶ دادگاه استیناف آمریکا ناظر به «قانون اخلاق حسنه عمومی» Community – Decency Act ممنوع است.
حقوق اینترنت وسایل تجاری
شبکه جهانی اینترنت یک شبکه جهانی اطلاعات است و کل پیکره دانش بشری را دربرمی گیرد. استفاده از این اطلاعات باید مطابق با پروتکل انتقال اطلاعات باشد. یکی از مهمترین نهادهای حقوق ت
جارت علایم بازرگانی است. امروز علایم بازرگانی، طرحهای صنعتی، اختراعات و گواهی اختراعات از اهمیت ویژه ای برخوردارند. علایم بازرگانی و طرحهای صنعتی و گواهی اختراعات (Patent) مورد حمایت قوانین کشورهای صنعتی است. در فعالیت اینترنت نیز علایم بازرگانی و کارمایه های بازرگانی بسیار مهم هستند.امروز کار تجارت با اینترنت در کشورهای توسعه یافته صنعتی به ویژه آمریکا بسیار وسیع و گسترده است. اینترنت یک واسطه بزرگ برای فروش محصول و تولید اطلاعات است. و یک بازار اقتصادی برای مذاکره است. به همین دلیل علایم بازرگانی طرحهای صنعتی و اختراعات و دیگراندیشه های پیشرو اقتصادی و مالی یا مدیریتی نیز مورد حمایت قانون گزاری می باشد. کلیه علایم بازرگانی، کلمات و نامه های بازرگانی چه ژنریک و چه تخیلی و چه ساختگی باید مورد حمایت قانون گذار قرارگیرند تا مورد دستبرد اطلاعاتی قرارنگیرند. کلمات ژنریک در آمریکا حمایت نمی شوند. درقانون ایران نیز برای کلمات ژنریک و حمایت از آنها قانون خاصی وجود ندارد کلمات ژنریک مانند: تلویزیون توستر صابون، همه جا به کار میرود و کسی آنها را از لحاظ قانونی حمایت نمی کند. گاهی کلماتی در مقابل اسامی ژنریک به کار میرود مانند صابون نرم، نوشابه گازدار، لاستیک عاجدار،این ها نیز کلمات ژنریک هستند که صفتی از کالا را نشان می دهد. آنها نیز مورد حمایت قانون گزار آمریکا قرارنگرفتند اما می توان آنها را ثبت کرد. درقانون ایران نیز کلمات ژنریک با صفت و کیفیت خاص مورد حمایت قانون گزار نیستند و هرکس می تواند آنها را مورد استفاده قراردهد.سؤال این است که از طریق اینترنت درایران میتوان اطلاعاتی را درباره تجاری یک شرکت به خارج از مرزهای ایران منتقل کرد؟ به نظر می رسد که اگر انتقال این اطلاعات موجب ورود خسارت به یک شرکت شود از بابت مسؤولیت مدنی بتوان از شرکت منتقل کننده اطلاعات درخواست خسارت کرد. اشکال برسر اثبات انتقال این اطلاعات است که به نظر میرسد درمورد اینترنت به این سادگی نباشد.