lance به معنی نیزه است. Freelancer به معنی کسی است که نیزه‌اش را آزادانه به کار می‌برد. ریشه این کلمه را که امروز در دنیای کسب‌و‌کار به اندازه کافی جا افتاده است، می توان در صدها سال گذشته جستجو کرد. زمانی که در بریتانیا، برخی از سربازان و جنگجویان، وابسته به سپاهی خاص نبودند و آمادگی داشتند تا در صورت درخواست، به خدمت سپاهی در آیند. امروزه و به تبعیت از آن دوران، به متخصصانی که در حوزه تخصصی خود وابستگی کاری به مجموعه‌ای خاص ندارند و آماده هستند توان و تخصص خود را در قالب تفاهم‌های کوتاه یا بلند‌مدت در اختیار شخص یا مجموعه‌ای قرار دهند، فریلنسر (freelancer) یا متخصص آزاد گویند. آنچه مسلم است، در این مقاله قصدمان بررسی معنی لغوی کلمه فریلنسر نیست، بلکه آنچه خواندید فقط مقدمه‌ای بود برای بررسی وضعیت کار به عنوان متخصص آزاد در بازار و ایران و نکات مثبت و منفی آن.
در این که وضعیت متخصصان آزاد در بازار کار ایران با آنچه همتایانشان در کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه تجربه می‌کنند زمین تا آسمان فرق دارد، نباید کوچکترین شکی نمود. اما باید پذیرفت که در بازار کار ایران نیز کم‌کم فضا برای فعالیت گسترده متخصصان آزاد بازتر میشود و چنین به نظر می‌آید که در برخی موارد مشخص، کارفرمایان رغبت بیشتری برای کار با فریلنسرها دارند که دلایل آن را می توان چنین بررسی نمود:
۱ـ هزینه به خدمت گرفتن فریلنسرها در اغلب اوقات کمتر است.
۲ـ به دلیل تعامل مستقیم کارفرما و مجری، نظارت بر کار فریلنسرها بیشتر و راحت‌تر است.
۳ـ دسترسی کارفرما به فریلنسرها آسان‌تر و سریعتر می‌باشد.
۴ـ بروکراسی معمول که هر سازمانی به نوعی آن را تجربه می‌نماید، در خصوص متخصصان آزاد وجود ندارد.
۵ـ به دلیل تعامل نفر به نفر بین کارفرما و مجری، اعمال نظر و سلیقه کارفرما در اغلب موارد راحت تر است و همین موضوع مطلوب اغلب کارفرمایان است.
۶ـ همواره نظارت یک سازمان به عملکرد یک فرد، از نظارت آن بر عملکرد یک سازمان آسان‌تر می‌باشد.
۷ـ سرعت حصول نتیجه در کار با فریلنسرها، در مقایسه با سازمانها و شرکتهای مجری بیشتر است.
اما در این میان چالشها و دغدغه خاطرهای فراوانی نیز در ذهن جامعه کارفرمایی برای تعامل با فریلنسرها وجود دارد. این دغدغه‌ها را که بخش اعظم آنها مربوط به بحثهای حقوقی است، می توان به شرح زیر طبقه‌بندی نمود:
۱ـ نداشتن شخصیت حقوقی برای یک متخصص آزاد، اصلی ترین نگرانی برای کارفرمایان در انعقاد قرارداد با فریلنسرها هست.
۲ـ محدود بودن توان و تخصص و زمان یک متخصص آزاد، مانع آن می شود که کارفرمایان پروژه‌های بزرگ خود را به فریلنسرها واگذار نمایند.
۳ـ هزینه به نتیجه نرسیدن همکاری، برای طرفین برابر نیست.
۴ـ ضعف برندهای شخصی و ناشناس بودن اغلب متخصصان آزاد، اعتماد کارفرمایان به آنها را دشوار می‌نماید.
۵ـ از آنجایی اغلب فریلنسرها جوان هستند و در اغلب موارد، مدیرانی که جایگاه کارفرما دارند، دوران جوانی را سپری نموده اند، نگرانی رسیدن به یک زبان مشترک با متخصصان آزاد در ناخودآگاه مدیران وجود دارد.
اما اگر تمام این جنبه‌های مثبت و دغدغه‌ها را بپذیریم و به کناری بگذاریم، نکته‌ای که حقیقتی پررنگ‌تر می‌باشد، این است که وضعیت اقتصاد و نیز تاثیراتی که بر تحولات فرهنگ کسب‌و‌کار گذاشته است، آینده را به نفع فریلنسرها رقم خواهد زد. چرا که کارفرمایان به این نتیجه خواهند رسید که قیمت خرید یک خدمت و سرعت دست‌یابی نهایی به آن، نقشی عمده در توجیه‌پذیری ایفا می نماید و این دو ویژگی مهم، در کارکردن با متخصصان آزاد، دست یافتنی‌تر هستند. از سوی دیگر، جامعه فریلنسرها نیز با سرعت فزاینده‌ای رو به بزرگ شدن می‌گذارد و انتظار می‌رود در آینده نزدیک، در بسیاری از حوزه‌ها، شاهد خلق و توسعه فریلنسینگ باشیم. البته نباید از نظر دور داشت که بروکراسی پیچیده و ناصحیح ایجاد کسب‌و‌کار در کشور ما و نیز هزینه‌های راه اندازی، مدیریت و توسعه آن فعالیت در قالب فریلنسینگ را توجیه‌پذیرتر می‌نماید و همین امر می‌تواند به عنوان تهدیدی در قبال شرکتهای متوسط و کوچک تلقی شود، چرا که شاید به جرات بتوان گفت خدمات آنها را می‌توان در آینده‌ای نزدیک از یک یا گروهی از متخصصان آزاد به قیمتی کمتر و سرعتی بالاتر دریافت نمود.
اما نکته قابل تامل دیگر این است جامعه متخصصان آزاد، چالشی بزرگ تا گرم‌تر شدن بازار پیش روی خود دارد و آن اعتماد‌سازی عمومی میان کارفرمایان است. طبق آنچه پیشتر عنوان شد، کارفرمایان ایرانی اعتماد چندانی به فریلنسرها ندارد و این مسئولیت سنگین به دوش متخصصان آزادی است که امروزه در حال کارکردن با کارفرمایان مختلف می‌باشند. چرا که اگر این گروه پیشرو، امروز در عمل به تعهدات خود تلاشی مضاعف نشان دهد، هم دیدگاه کارفرمایان به فریلنسرها بهبود خواهد یافت و هم در آینده افراد جدیدی که قصد ورود به دنیای فریلنسینگ را دارند، خود را در یک گروه متعالی از انسانهای حرفه‌ای خواهند یافت. از این رو ضروری است پایبندی به تعهدات در اولویت فریلنسرها قرار گیرد.
منبع: Aydin Namdar